Agnieszka Bukowczan-Rzeszut, Barbara Faron, Karol Ossowski

W alchemii, w łaźni i pod szubienicą. Historyczny spacer po dawnym Krakowie

Nagroda Krakowskiej Książki Miesiąca Września 2023

O książce

Oto pierwszy przewodnik po Krakowie, w którym średniowieczny gród ożywa w wyobraźni, zapełniając się gwarem mieszkańców oraz wydarzeniami tworzącymi barwną historię. Spójrz na miasto oczyma krakowian sprzed kilkuset lat, poznaj trasy, którymi na co dzień chadzali i miejsca, które najczęściej odwiedzali – oraz te, których przykładni mieszkańcy woleli unikać. Zajrzyj do miejskich kramów i warsztatów, wybierz się na krakowskie wesele i pogrzeb, a jeśli masz dość odwagi – także do karczmy, łaźni i zamtuza.

Udaj się śladem łotrów i skazańców do przestępczego Krakowa, ale… strzeż sakiewki! Na tętniących życiem uliczkach, pełnych brudu i ubóstwa, roi się bowiem od drobnych rzezimieszków, złodziei i kobiet podejrzanego autoramentu. Jeżeli masz odwagę, zaglądnij do melin, w których spotkasz nie tylko panie lekkich obyczajów, ale i groźnych przedstawicieli półświatka. Zajrzyj do domu kata, sali tortur i na miejsce kaźni, gdzie niejeden przestępca stracił ucho, palec, a czasem i głowę.

Dowiedz się, jakie choroby epidemiczne nawiedzały Kraków, zajrzyj do leprozoriów dla trędowatych, lazaretów dla zapowietrzonych i na morowe cmentarze. Poznaj patronów od zarazy i kościoły, w których przechowywane są ich relikwie, oraz wejdź do apteki po medykamenty „jadom zarazy przeciwne”. I, aby się upewnić, że wrócisz z tej wycieczki cało, poszukaj tam rogu jednorożca, bezoaru albo innych uniwersalnych środków na morowe powietrze.

Jeśli nie boisz się alchemików, czarownic i diabłów, wybierz się na spacer śladem dawnych wierzeń, magii i przesądów. Poznaj poskromiciela kołtunów i dawne centrum nauk tajemnych, niszę najsłynniejszej krakowskiej wróżki oraz miejsca, w których nadal straszą Czarne Damy, przemykają cienie sławnych czarnoksiężników i czają się czarty – te czyhające na ofiarę, z cyrografem spisanym na wisielczej skórze, i te niżej postawione w piekielnej hierarchii.

Wyrusz po Krakowie szlakiem rozpusty i grzechu, po epokach pełnych wydarzeń wywołujących rumieniec wstydu lub grymas odrazy, i odwiedź zapomniane miejsca, które uczciwym, bogobojnym ludziom surowo nakazywano omijać. Odkryj nieznany Kraków, spacerując ścieżkami tych jego mieszkańców, których nieprzynosząca chluby działalność była nierozerwalnie związana z funkcjonowaniem miasta.

(Opis pochodzi od wydawcy)

Gdzie Twardowski z diabłem…

Od dawna wiemy, że Kraków to nie tylko Wawel z zamkiem i katedrą czy ołtarzem Wita Stwosza w bazylice mariackiej, ale wciąż pełne zagadek i tajemniczych miejsc, zaskakujące miasto. Z zainteresowaniem przeczytałem książkę W alchemii, łaźni i pod szubienicą autorstwa Agnieszki Bukowczan-Rzeszut, Barbary Faron i Karola Ossowskiego – doświadczonych już pisarzy, pasjonatów Krakowa i historii, absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego. Książka ma charakter przewodnika. Autorzy zabierają nas w podróż w czasie. Prowadzą ścieżkami, którymi rozsądny – dbający o swoje zdrowie i bezpieczeństwo – turysta niekoniecznie świadomie poszedłby… Dziwnie przecież wędrować szlakiem przestępców, czy po pandemicznym mieście doświadczonym plagami i karami boskimi czy po zabobonnym Krakowie… Ciekawiej już się prezentuje propozycja – nabieramy wyraźnie odwagi – szlakiem rozpusty i grzechu… Książka wyśmienicie napisana, żywym językiem, wciągającym w barwną lekturę – szkoda, że interesujące i doskonale dobrane ilustracje nie są kolorowe… Autorzy zadbali też o przypisy – by nie rozpraszały czytelnika, dyskretnie umieszczone na końcu książki. Jest też szeroka bibliografia i indeks nazw doskonale ułatwiający poruszanie się na skróty po książce. Nie czekając na nikogo, idę tam, gdzie Twardowski z diabłem się bratał! Gdybym nie wrócił, szukajcie mnie na księżycu!

Janusz M. Paluch

O autorach

Agnieszka Bukowczan-Rzeszut – absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego, pisarka, publicystka, redaktorka, tłumaczka. Przewodniczka po świecie pisarskim, badaczka tematów mrocznych, kontrowersyjnych i niepopularnych. Autorka książek: Siedem śmierci. Jak umierano w dawnych wiekach, Jak przetrwać w średniowiecznym Krakowie, Kuchnia królów oraz W alchemii, łaźni i pod szubienicą. Historyczny spacer po dawnym Krakowie wydanych nakładem Wydawnictwa Astra, a także ponad setki artykułów m.in. dla „Focusa”, „Świata Wiedzy" czy "Medycyny Praktycznej".

Barbara Faron – absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego, polonistka i historyk, krakowianka z wyboru. Pasjonuje się zabytkami i historią Krakowa, zwłaszcza tą mniej znaną. Kocha średniowiecze i z nie mniejszą chęcią zgłębia tematy związane z dawną obyczajowością oraz wierzeniami. Na co dzień uczy, redaguje książki i pisze. Jest autorką artykułów z zakresu szeroko rozumianej humanistyki, utworów beletrystycznych oraz książek historycznych: Siedem śmierci. Jak umierano w dawnych wiekach; Święte i tygrysice. Piastówny i żony Piastów, 1138–1320; Piastówny na tronach Europy; Jak przetrwać w zabobonnym Krakowie; Jak przetrwać zarazy w dawnej Polsce; W alchemii, łaźni i pod szubienicą. Historyczny spacer po dawnym Krakowie.

Karol Ossowski – absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, historyk, mediewista, kulturoznawca. Na co dzień pracownik sandomierskiego Urzędu Miejskiego oraz księgarni Woblink. Związany z krakowskim wydawnictwem Astra, gdzie jest autorem książek: Jak przetrwać w przestępczym Krakowie i Jak przetrwać… Kobiety w dawnej Polsce oraz współautorem W alchemii, łaźni i pod szubienicą. Historyczny spacer po dawnym Krakowie. Ponadto jego zainteresowania koncentrują się wokół zagadnień handlu anglo-niderlandzkiego, funkcjonowania jarmarków szampańskich czy polsko-angielskich kontaktach handlowych w średniowieczu.