Beata Guczalska

Konrad Swinarski. Biografia ukryta

Nagroda Krakowskiej Książki Miesiąca Lutego 2025

O książce

Długo wyczekiwana biografia jednego z najwybitniejszych twórców teatru XX wieku

Człowiek mit. Nadwrażliwiec i outsider. Wizjoner cierpiący na chroniczny brak zrozumienia. Geniusz teatru. Ubóstwiany i nienawidzony. Do jakiego stopnia potrafił wyreżyserować własny los?

Beata Guczalska zderza wciąż żywą legendę Konrada Swinarskiego (1929 –1975) z rzeczywistością. Wykopuje nieznane fakty, rozmawia ze świadkami jego życia. Nie boi się drażliwych tematów, zrzuca swojego bohatera z cokołu. Zadaje pytania o jego „niemieckość”, volklistę i Hitlerjugend. Bada powiązania z komunistyczną władzą. Jej śledztwo rzuca także nowe światło na tragiczną śmierć reżysera. Nie buduje pomnika. Unika sensacji. Ocenę zostawia czytającym.

Opis pochodzi od Wydawcy

„Wspaniałe dzieło o niezwykłej osobowości, legendzie polskiego i światowego teatru, artyście niepokornym i odważnym. Nie wolno o nim zapominać. To ważne przesłanie autorki” – prof. Andrzej Chwalba

„Miałem szczęście być uczniem prof. Beaty Guczalskiej. Zawsze łączyła szczegółową wiedzę z bardzo ciekawym i oryginalnym podejściem do tematu. To dzięki niej już jako dorosły człowiek poznawałem literaturę, ludzi i fakty, o które ocierałem się jako «dziecko Starego Teatru». Swinarski to jedna z tych legend. Nie poznałem go, ale dzięki mojemu Tacie, a teraz tej wspaniałej książce czuję, że to postać bardzo mi bliska!” – Maciej Stuhr

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.

„Niewolnik teatru”

Nie pamiętam, gdzie byłem w sierpniu 1975 roku… Do dzisiaj jednak czuję atmosferę przygnębienia, żalu i smutku, jaka zapanowała w moim środowisku na wieść o katastrofie lotniczej, w której zginął reżyser Konrad Swinarski. Jego legenda powstawała wraz z kolejnymi spektaklami – „Dziady”, „Wyzwolenie”, „Klątwa”… Na biografię czekał niemal pół wieku. Jego życie, jakże skrupulatnie, opisała prof. Beata Guczalska. Autorka dotarła do wielu nieznanych wcześniej dokumentów, pamiętających Swinarskiego ludzi, jego aktorów (niestety wielu już nie żyje). Ukazała pełną dramatyzmu sylwetkę Swinarskiego, który dorastał w powojennej Polsce, bez rodziny, ze stygmatem reichsdeutscha, na pewno pełen wątpliwości, kim właściwie jest – Polakiem czy Niemcem. Mimo że wyjechał do Berlina do teatru Brechta, potem trafił na zachód Europy, gdzie odniósł sukces, zawsze wracał do Polski, choć przecież życie tam byłoby łatwiejsze… Był pracoholikiem i właściwie nie interesowało go nic poza pracą. Książkę czyta się jak sensacyjną powieść. Delikatne tematy, nałogów czy orientacji seksualnej Swinarskiego, nie bulwersują czytelnika, a poszukiwacz sensacji może się srodze zawieść… Na stronach książki, jak w kalejdoskopie, przesuwają się znane ze świata teatru i filmu postaci oraz głośne spektakle, które po lekturze książki tak bardzo chciałoby się obejrzeć…

Recenzja Janusza M. Palucha – członka jury KKM

O autorce

Beata Guczalska - badaczka współczesnego teatru polskiego. Autorka wielu publikacji na ten temat i książek: „Jerzy Jarocki. Artysta teatru”, „Aktorstwo polskie. Generacje” oraz „Trela”. Profesor Akademii Sztuk Teatralnych im. St. Wyspiańskiego w Krakowie, wykładowczyni Wydziału Aktorskiego oraz Wydziału Reżyserii i Dramaturgii. W latach 2016 –2024 prorektor tej uczelni.