Michał Sobol

Trasy przelotów

Nagroda Krakowskiej Książki Miesiąca Lutego 2024

O książce

Homo sapiens, czy rzeczywiście rozumny?...

Czego lękać się bardziej? Sztucznej inteligencji czy człowieka? Sięgam po ostatni tom wierszy Michała Sobola Trasy przelotów i chyba nie mam wątpliwości. W końcu AI (Artificial Intelligence) to też wymysł współczesnego homo sapiens… Na okładce – w formie rekomendacji tomu – wiersz Zbiór, w którym poeta oznajmia, że: Pod trasą przelotów pozaziemskich maszyn, na półce / między teologią a fantastyką / rośnie zbiór / pusty. Natomiast pierwszy utwór w książce, w którym biolożka uczy trzydziestu o ogolonych głowach w zielonych mundurach, że jest tak, jakby całą planetę porastało / żyto, wyobraźcie sobie: wszystko, / co żyje, to odmiany / żyta (Żyto), pozbawił mnie złudzeń, że może nas – ludzkość i nasz dom – ziemię, czekać w przyszłości coś dobrego. Chwalimy się maszynami do zabijania drzew – harwestery, forwardery, nazywane też monster-truckami, które czasem oglądane na wystawach (…) zwyczajnie / leżą, potężne dwuosobowe na podłodze z jasnej klepki / buków, które kiedyś ścięły, a przewodnik zachęca do ich dotykania mówiąc z dumą (…) – Proszę zobaczyć, / jakie drzewa tu rosły (Dwuosobowe). Spoglądając w niebo, autor nie dostrzega już koron drzew, a obserwacje tras przelotów nie dotyczą ornitologii. Niepokojące wiersze zwiastują to, co przeżywa teraz Ukraina nękana przez agresję rosyjską. Pod trasą przelotów balistycznych rakiet (…) / (…) poszukuje się także organizmów / odpornych na radiację (Badania terenowe). I właściwie wszystkiego się odechciewa, Bo niebawem mają się zjawić kosmici… I nawet zaprzestano ambitnych prac / geoinżynieryjnych, temperatura wzrasta, / bieguny bezpowrotnie tracą lód… Dlaczego? Dlatego, że prędzej czy później zjawią się / kosmici i nikt nie wie, jaki preferują klimat (Czekając na kosmitów). Nie do śmiechu mi po lekturze książki Sobola… Przecież tak niewiele – i tak wiele – zależy od nas, by homo sapiens nie stał się homo stultus – choć AI podpowiada homo insipiens…

(Janusz M. Paluch)

O autorze

Michał Sobol - ur.w 1970 roku w Cerekwi pod Radomiem, historyk Kościoła i filozof. Mieszka w Zabierzowie Bocheńskim na skraju Puszczy Niepołomickiej. „Trasy przelotów” są siódmym zbiorem jego wierszy. Wcześniej wydał: „Lamentacje” (2001), „Działania i chwile” (2007), „Naturalia” (2010), „Pulsary” (2013), „Schrony” (2016) i „Wieść” (2019). Laureat Nagrody im. Kazimiery Iłłakowiczówny za najlepszy poetycki debiut roku. Za „Pulsary” otrzymał Nagrodę Literacką Miasta Radomia, był dwukrotnie nominowany do Nagrody im. Wisławy Szymborskiej i do Nagrody Literackiej Gdynia, otrzymał tę drugą w 2017 roku za tom „Schrony”. W roku 2016 zgodnie z życzeniem pierwotnego laureata Międzynarodowej Nagrody im. Zbigniewa Herberta Larsa Gustafssona został uhonorowany Nagrodą Fundacji im. Zbigniewa Herberta. Wiersze Sobola tłumaczono na angielski, kataloński, niemiecki, słoweński i szwedzki.