Monika Śliwińska

Panny z „Wesela”. Siostry Mikołajczykówny i ich świat

Nagroda Krakowskiej Książki Miesiąca Lutego 2021

O książce

Autorka biografii Wyspiańskiego powraca z nową opowieścią! Wesele w wersji herstory!  Opowieść o Annie, Jadwidze i Marii Mikołajczykównach

W chałupie Jacentego Mikołajczyka krytej strzechą, pod gruszą, na przyzbie, wśród ludowych wierzeń o południcach i diabłach na rozstaju, w świecie, w którym najpopularniejszymi lekarstwami były znak krzyża i wódka, dorastały trzy panny Mikołajczykówny uwiecznione w Weselu Wyspiańskiego. Anna została żoną malarza i polityka Włodzimierza Tetmajera, Jadwiga – Panna Młoda z Wesela – wyszła za Lucjana Rydla, a Maria była miłością życia zmarłego przedwcześnie malarza Ludwika de Laveaux uwiecznionego przez Wyspiańskiego jako Widmo.

Monika Śliwińska w niesamowitej młodopolskiej herstory brawurowo opisuje życie córek bronowickiego chłopa portretowanych przez najwybitniejszych malarzy i literatów przełomu XIX i XX wieku. Z literackim rozmachem ukazuje czytelnikom świat dziewcząt przygotowywanych od najwcześniejszych lat do rezygnacji z niezależności i prawa do decydowania o sobie, ale również – przede wszystkim – świat kobiet, które w dorosłym życiu, w małżeństwach i zmiennych kolejach losu zachowały duchową niepodległość, mało tego – istotnie wpłynęły na życiorysy swoich mężów. Ślady Mikołajczykówien zachowały się w bogatej korespondencji, dokumentach państwowych i kościelnych, pamiętnikach, wspomnieniach, a przede wszystkim w niepublikowanych dotąd dokumentach z prywatnych archiwów potomków Lucjana Rydla i Włodzimierza Tetmajera.

Monika Śliwińska wprowadza nas w losy bronowickich rodzin i kreśli portrety biograficzne trzech sióstr o wiele bardziej złożone, niż to wynika z zachowanej legendy.

Recenzja

Wokół Wesela

Monika Śliwińska, pisarka z Lublina, związana z Ośrodkiem „Brama Grodzka – Teatr NN”, w swej twórczości zafascynowała się „młodopolskim” Krakowem. Ostania książka Panny z „Wesela”  (Kraków 2020) poświęcona dziejom Anny, Jadwigi i Marii Mikołajczykówien, znalazła uznanie kapituły Krakowskiej Książki Miesiąca. Jeśli przypomnimy dwie wcześniejsze jej książki, czyli Muzy Młodej Polski: życie i świat Marii, Zofii i Elizy Pareńskich (Kraków 2014) i Wyspiański. Dopóki starczy życia (Kraków 2017), śmiało możemy stwierdzić, iż jest to w pełni zasłużone wyróżnienie.

Autorka cały czas obraca się w świecie Stanisława Wyspiańskiego, wokół uczestników jego dramatu Wesele,  wydarzenia, o którym pisze, że przewróciło życie Krakowa i jego mieszkańców. Od dawna nie ma już uczestników ślubu Lucjana Rydla i Jadwigi Mikołajczykówny, ale historia tego wydarzenia zapisana przez Stanisława Wyspiańskiego w dramacie Wesele nadal trwa, jest żywa. Wciąż czytają i analizują Wesele kolejne pokolenia, często wraca na deski sceniczne teatrów polskich, jest inspiracją dla współczesnych twórców. W Bronowicach młodopolskie krakowskie tradycje kultywuje „Rydlówka”, a listopadowe osadzanie chochoła na stałe wpisało się w kalendarz wydarzeń kulturalnych Krakowa. Ileż Kraków straciłby, gdyby nie miłość Rydla do Jadwigi!  Książkę czyta się z zapartym tchem. Autorka dotarła do chyba wszystkich możliwych dokumentów, zapisanych relacji, w końcu rodzin bohaterek opowieści. I oczywiście wspaniała dokumentacja fotograficzna, dopełniająca całość książki, tak przecież ważna dla współczesnego czytelnika!

Janusz M. Paluch

Niespodziewane i szokujące szczegóły zajść z mieszkańcami miasta odsłaniają wspomnienia córki, Heleny z Rydlów Rydlowej:

„Jak spod ziemi wyrastały przed nią lub obok niej różne paniusie z środowiska mieszczańskiego Krakowa. Jedne mijając ją pluły jej pod nogi, inne pokazując sobie palcami mówiły głośno: «To ta małpa co Rydla zbałamuciła», a nawet ciągnąc za brzeg chustki lub zapaski pytały: «Po ileż to Rydel płacił za tą dziadówkę?»”.

(fragment książki)

O autorce

Monika Śliwińska - dziennikarka i redaktorka, od 2009 roku związana z Ośrodkiem „Brama Grodzka – Teatr NN” w Lublinie. Autorka książki Muzy Młodej Polski (2004) uhonorowanej Nagrodą Klio oraz biografii Stanisława Wyspiańskiego Dopóki starczy życia (2017).