Krzysztof Orzechowski

Podróż do kresu pamięci

Nagroda Krakowskiej Książki Miesiąca Stycznia 2016

O książce

„Podróż do kresu pamięci” to książka łącząca elementy sagi rodzinnej z ujętymi – często anegdotycznie – wspomnieniami dotyczącymi teatralnej drogi autora, Krzysztofa Orzechowskiego, od debiutanta do dyrektora Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Opowieści o zawikłanych losach rodzinnych znany reżyser przeplata ze zwierzeniami chłopaka, debiutującego aktora, wreszcie – dojrzałego człowieka niestroniącego od – niekiedy kontrowersyjnych – sądów i ocen dotyczących kulisów naszego życia teatralnego. Dzięki przenikliwemu spojrzeniu autora czytelnicy mogą prześledzić burzliwe losy polskiego teatru zmieniającego się pod wpływem transformacji politycznych i kulturowych oraz wzloty i upadki tych, którzy ten teatr tworzyli i tworzą na początku XXI wieku.
Nie mniej interesująca dla czytelnika jest historia polskiej inteligenckiej rodziny wywodzącej się z różnych tradycji i kultur. Ta ciepła – sięgająca drugiej połowy XIX wieku – opowieść przedstawia ludzkie losy z jednej strony dość typowe w naszych dziejach, z drugiej zaś – jedyne w swoim rodzaju. Barwna opowieść ilustrowana jest prawie trzema setkami fotografii doskonale oddających klimat miejsc i czasu.

O autorze

Krzysztof Orzechowski – prof. dr hab., aktor, reżyser, pedagog, dyrektor teatrów. Urodzony w Toruniu 6 września 1947 r., syn Tomasza (inż. architekt) i Ireny z d. Hozakowskiej (technik ekonomista), ojciec Doroty, urodzonej w 1980 r. W 1970 r. otrzymuje tytuł magistra sztuki na Wydziale Aktorskim PWST w Krakowie, w 1984 r. –  na Wydziale Reżyserii PWST (obecnie Akademia Teatralna) w Warszawie. W 1995 r. zdobywa I st. kwalifikacji zawodowej równoznaczny z tytułem doktora, a w 2002 – habilitację w warszawskiej PWST. W 2012 r. Prezydent RP przyznaje Orzechowskiemu tytuł profesora sztuk teatralnych. Aktor Teatru Komedia w Warszawie (1970–1975), aktor (1975–1986) i reżyser (1986–1987) warszawskiego Teatru Dramatycznego, członek Rady Artystyczno-Programowej w Teatrze im. Jana Kochanowskiego w Opolu (1987–1988), reżyser Teatru Ludowego w Nowej Hucie (1989–1996), dyrektor naczelny i artystyczny Teatru Bagatela w Krakowie (1997–1999) oraz dyrektor naczelny i artystyczny krakowskiego Teatru im. Juliusza Słowackiego (1999–2016). Równolegle (od 1981) pedagog Akademii Teatralnej w Warszawie, gdzie, obecnie, jako profesor zwyczajny, wychowuje kolejne pokolenia polskich reżyserów. Autor książki Podróż do kresu pamięci (Wydawnictwo BOSZ 2015), poświęconej rodzinie, sztuce teatralnej i trzem miastom: Krakowowi, Toruniowi i Warszawie, stanowiącą summę własnych doświadczeń i obserwacji oraz książki Teatr świata – świat teatru, zbioru felietonów pisanych w latach 2016 - 2017 (Wydawnictwo TAiWPN UNIVERSITAS 2017). Laureat licznych nagród i odznaczeń: Nagrody Rektora PWST (1992), Złotej Maski dla Najlepszego Spektaklu w Plebiscycie Publiczności Krakowa za przedstawienie Pan Jowialski w Teatrze Ludowym (1997) oraz nagrody za reżyserię tegoż na XXIII Opolskich Konfrontacjach Teatralnych (1998), Złotego Krzyża Zasługi (2003), Złotej Maski i Ludwika za produkcję Idioty F. Dostojewskiego w Teatrze im. J. Słowackiego (2003), Nagrody im. S. Pruszyńskiego za wkład w organizację corocznego Festiwalu Twórczości Teatralno-Muzycznej Osób Niepełnosprawnych Intelektualnie „Albertiana” (2003), Srebrnego Medalu Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2005), nagrody I st. Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za szczególne osiągnięcia artystyczne i dydaktyczne (2009), Odznaki Honoris Gratia (2009), Krzyża Kawalerskiego OOP (2010), Medalu Komisji Edukacji Narodowej (2011), Medalu Polonia Minor (2014), Krzyża Oficerskiego OOP (2015), Złotego Krzyża Małopolski (2015), Medalu św. Brata Alberta (2017). Orzechowski zagrał szereg ról aktorskich w warszawskich teatrach Komedii i Dramatycznym, a także w Teatrze TVP i Polskiego Radia oraz wyreżyserował ponad 40 spektakli, m.in. w teatrach Krakowa i Warszawy oraz w TVP (Tango i Ambasador Mrożka, Gimpel Głupek Singera, Kandyd Woltera, Wieczór Trzech Króli oraz Romeo i Julia Szekspira, Panna Tutli Putli Witkacego, Rozpacz Nabokowa, Reformator Kulisza, Ja, Feuerbach Dorsta i in.). W latach 1999–2016 konsekwentnie budował wizerunek Teatru im. J. Słowackiego, co zaowocowało wieloma prestiżowymi nagrodami dla teatru i związanych z nim artystów – m.in. nagrodą Złotego Yoricka za spektakl Każdy musi kiedyś umrzeć Porcelanko, czyli rzecz o Wojnie Trojańskiej w reż. Agaty Dudy-Gracz (2013) oraz Medalem Polonia Minor (2013) – a także uznaniem publiczności i znakomitą frekwencją. Orzechowski organizował obchody rocznic nieodłącznie wpisanych w dzieje kultury Krakowa: 100-lecia premiery Wesela Stanisława Wyspiańskiego (2001), 100-lecia pierwszej inscenizacji Dziadów (2001), 110- i 120-lecia Teatru im. J. Słowackiego (2003, 2013), 100-lecia przemianowania krakowskiego Teatru Miejskiego na Teatr im. Juliusza Słowackiego (2009). Orzechowski podjął starania uwieńczone pozyskaniem środków finansowych i dokończeniem gruntownego remontu zabytkowego budynku Teatru im. J. Słowackiego wraz z konserwacją elewacji i wszystkich wnętrz oraz remontem podziemi. Przyczynił się również do wybudowania i uruchomienia w 2012 r. Małopolskiego Ogrodu Sztuki, obiektu o niezwykłym wystroju architektonicznym nagradzanym przez światowe gremia, stanowiącym nowoczesny ośrodek twórczy. Zainicjował przeprowadzenie rewitalizacji magazynów teatralnych (tzw. Dom Rzemiosł, dawniej Lamus Teatralny) oraz doprowadził do aktualizacji i wyjaśnienia zawikłanych kwestii własnościowo-prawnych dotyczących teatralnych nieruchomości i gruntów. W 2002 r. otworzył, wspólnie z Anną Dymną, Krakowski Salon Poezji, w którym sam wielokrotnie występował. Prowadzi działalność charytatywną na rzecz osób niepełnosprawnych umysłowo, jest jednym ze współorganizatorów corocznego Ogólnopolskiego Festiwalu Twórczości Teatralno-Muzycznej Osób Niepełnosprawnych Intelektualnie „Albertiana”. Orzechowski pełnił funkcję wiceprezesa Unii Polskich Teatrów, a z jej ramienia – eksperta w Komisji Gospodarki IV kadencji Sejmu w zakresie dostosowania ustaw do realiów zarządzania teatrami. Uhonorowany tytułem Człowiek Roku 2012 w plebiscycie „Gazety Krakowskiej” (za Krakowski Salon Poezji) oraz tytułem Honorowego Ambasadora Targów Książki w Krakowie (2012). Jego hobby to teatr, motoryzacja, fotografika i kolekcjonowanie wiecznych piór.