Rafał Matyja

Kraków – miasto zero

Nagroda Krakowskiej Książki Miesiąca Września 2024

O książce

Książka przewrotna i zarazem wywrotowa. Rafał Matyja opowiada w niej o Cmentarzu Rakowickim, a raczej o tym, co można z niego wyczytać. Krakowska nekropolia służy mu tutaj nie tyle za przedmiot opisu, ile zbiór znaków pozwalających przyjrzeć się miastu – temu, jak się rozwijało i jak kolejne etapy tego rozwoju były przyjmowane, a najczęściej ignorowane, przez elity. To książka o wypartej historii, o przeoczaniu epokowych szans oraz o tym, co z tego wynika na przyszłość. Jak pisze autor, „Kraków jest dobrym miejscem do mieszkania, ale jeszcze lepszym do studiów nad odchodzącymi wzorcami miejskości. Do przyglądania się narodzinom jej nowych form”.

(Opis pochodzi od wydawcy)

Książka „Kraków – miasto zero”, której autorem jest Rafał Matyja, profesor Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, historyk i politolog, jednych zniechęci, inni będą ją wprost pochłaniali. Wszystkich na pewno zaskoczy. Wszak dość nietypowe, może nawet nowatorskie, potraktowanie krakowskiej nekropolii – cmentarza Rakowickiego, na którym zapisane są dzieje miasta, upamiętnieni zacni obywatele tworzący przez ostatnie wieki dzieje Krakowa, musi zastanowić każdego. Autor twierdzi, że cmentarz Rakowicki „opowiada o Krakowie innych hierarchii, mieście do odkrycia, a nie do nauczenia się czy wtajemniczenia. Na cmentarzu można zobaczyć Kraków jako miasto zero. Jako przestrzeń do opisania na nowo, bez rodzinnych, towarzyskich czy zawodowych uwikłań. W sposób wolny od zobowiązań i testamentów poprzednich pokoleń”. Cóż, żyjemy w czasach, kiedy niezależnie od słuszności posiadanych argumentów, jesteśmy ich pewni i – jak w pokerze – rzucając je na stół, krzyczymy: sprawdzam! Choć już dawno sprawdzone były… Autor opisuje Kraków po swojemu, obnażając jego wady, wskazując niewykorzystane szanse… Lektura książki jest na pewno interesująca i niewątpliwie zachęci tych, co sporadycznie bywają na cmentarzu Rakowickim, do częstszego odwiedzania tego tajemniczego i pięknego miejsca, by podążać ścieżkami nakreślonymi przez Rafała Matyję. Jestem jednak przekonany, że poczują niedosyt i sięgną po inne – historyczne – ujęcia dotyczące tej nekropolii, np. autorstwa Karoliny Grodziskiej, na które co rusz autor książki się powołuje.

(Janusz M. Paluch)

O autorze

Rafał Matyja – politolog i publicysta, profesor Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, członek rady programowej Open Eyes Economy Summit, współpracownik „Tygodnika Powszechnego”, laureat Nagrody Krakowa Miasta Literatury UNESCO (2023), autor książek: „Państwo, czyli kłopot” (2009), „Konserwatyzm po komunizmie” (2009), „Rywalizacja polityczna w Polsce” (2013), „Wyjście awaryjne” (2018), „Miejski grunt. 250 lat polskiej gry z nowoczesnością” (2022), „Kraków – miasto zero” (2024). Za książkę „Miejski grunt” otrzymał Nagrodę im. Marcina Króla (2022) oraz Nagrodę im. Jana Długosza (2022).